Grad bogate rukometne tradicije

     Jedno vrijeme uporedo su se praktikovali i „veliki” i „mali” rukomet, postojala su svjetska prvenstva u obje kategorije, ali negdje pedesetih godina rukomet sa 7 igrača počinje definitivno da istiskuje onaj „veliki”.  

          Rukometni sport postaje popularan i na našim prostorima, a 1948. godina uzima se kao godina kada ovaj sport počinje da se igra i u Bosni i Hercegovini. Rukomet je veoma brzo našao veliki broj pristalica i, kao rijetko koji sport, brzo se i kvaliteno uzdigao. Velike zasluge za to imaju rukometni radnici iz Hrvatske koji su na desetodnevnom seminaru, održanom u martu 1948. godine u Sarajevu, upoznali slušaoce, sportske radnike i nastavnike fiskulture u srednjim školama sa osnovnim elementima tehnike i taktike rukometne igre, kao i sa pravilima igre. U praktičnom dijelu održan je i prvi turnir ekipa sarajevskih srednjih škola. Te godine rukomet se, uglavnom, igrao u Sarajevu.   

            Već 1949. godina označava prodor rukometa u unutrašnjost, gdje ga najčešće praktikuju srednjoškolci pod rukovodstvom nastavnika fiskulture. Tako je bilo i u našem gradu. Za razvoj velikog rukometa među derventskim mladićima najveću zaslugu imao je profesor Josip Bešlić. Prvoj utakmici između Učiteljske škole i Gimnazije pristustvovalo je više od hiljadu gledalaca. O tom vremenu  poznati sportski stručnjak, prof. Branko Janković, priča u intervjuu za „Banjalučki sportski portal” (novembar 2006.): „Prvo sam igrao fudbal u Ljubiću iz Prnjavora, zatim sam bio igrač u Derventi u FK Tekstilac. Čak sam i dogurao do omladinskog reprezentativca BiH. Završio sam učiteljsku školu u kojoj je kao profesor radio Josip Bešlić. On je donio rukomet u Derventu i on je jedan od najzaslužnijih što sam se uopšte našao u rukometu.

            Uslova za bavljenje rukometom nije bilo. Mi, mladići, išli smo sami u šumu i sjekli drva i od toga pravili stative. Tako smo pravili teren na kojem smo igrali rukomet. Meni je to bilo neobjašnjivo zanimljivo i tako sam zavolio ovaj sport. Na ovim prostorima se igrao veliki rukomet. Kod nas mladića u Derventi se budila želja za tim sportom, a ona je dostigla vrhunac nakon što smo odigrali jednu prijateljsku utakmicu velikog rukometa između ekipa Učiteljske i Gimnazije. To je bio vanserijski događaj za nas, jer je u Derventi na tom susretu bilo više od hiljadu gledalaca. Iz velikog rukometa smo kasnije prešli na dvoranski rukomet, onaj kakav se igra i dan danas.”

            Jedan od sudionika tih događaja, profesor Huso Jusufbegović, u jednom od svojih intervjua za Derventski list (25.11.1982.), ovako opisuje rukometne početke u Derventi: „U vrijeme kada se rukometni sport počeo razvijati u našem gradu bio sam učenik Učiteljske škole, a profesor fizičkog vaspitanja u školi je tada bio Josip Bešlić i mislim da je on dao najveći doprinos ovom sportu u našem gradu. Bilo je to vrijeme kada su škole bile nosioci sportskih aktivnosti, a rukomet smo sa zanimanjem prihvatili zato što je to bio nov sport i zato što je riječ o brzoj, dinamičnoj igri koja je odgovarala našim mladalačkim željama i ambicijama. To se događalo 1949. ili 1950. godine. Inače, u to vrijeme rukometne ekipe su bile formirane u srednjim školama i u Sportskom društvu Partizan.”

 
U

           U nastojanjima da rukomet proširi u sve krajeve Bosne i Hercegovine, pri Savezu sportskih igara Bosne i Hercegovine, 1948. godine formiran je Odbor za rukomet koji je doprinjeo širenju rukometa. Organiziran je niz seminara za rukometne sudije i instruktore. U 1949. godini je osnovan Rukometni savez BiH i pokrenuta široka akcija širenja i popularizacije rukometa.

            U Mostaru je u junu 1949. godine održano prvo prventsvo BiH na kojem su učestvovale ekipe iz Banja Luke, Kreke, Mostara, te tri sarajevske ekipe: Milicionar, Željezničar i Bosna. Prvi prvak BiH je bila ekipa sarajevske Bosne. U oktobru iste godine ove ekipe formiraju i Republičku ligu BiH, koja je prekinuta nakon dva odigrana kola zbog loših vremenskih uslova. U junu 1950. godine završava se prvenstvo, titula najboljeg u BiH pripala je ekipi Milicionara iz Sarajeva. Prvak Republičke lige BiH u 1951. godini je bila sarajevska Bosna, a ekipa Milicionara iste godine postaje prvakom Jugoslavije.

            Od 1951. pa do 1955. godine (kada je i odigrano posljednje prvenstvo BiH u „velikom rukometu”) takmičenje se odvijalo putem turnira organizovanih u tri takmičarske grupe: sarajevska, tuzlanska i banjalučka. Zabilježena je  i kratka stagnacija rukometa u 1952. godini kada ovaj sport životari jedino u nekoliko rukometnih centara (Sarajevo, Banja Luka, Kreka, Lukavac i Brčko), a glavni razlog je nedostatak financijskih sredstava za takmičenje u republičkoj ligi, slaba zainteresovanost tadašnjih uprava klubova i pomanjkanje stručnog kadra.

         Treba istaći da je, negdje oko 1953. godine, „veliki” rukomet (sa 11 igrača) ustupio mjesto „malom” rukometu (sa 7 igrača, na manjem terenu). Mali rukomet je bio atraktivniji i privlačniji za omladinu, čije upražnjavanje je tražilo mnogo manja materijalna sredstva, a manje igralište je omogućavalo da se ovaj sport svugdje može praktikovati. Tako je 1953. godina bila godina velikog uspjeha rukometnog sporta  u pogledu njegovog prodiranja u unutrašnjost, a često se organizuju i  prvi turniri u malom rukometu.

            Od svih rukometnih sekcija najbolje uslove iza rad i najbolju materijanu pomoć imala je ekipa iz  Kreke. Za taj period ostaće zabilježeno sjećanje nekadašnjih rukometaša iz Kreke koji opisuju svoje prvo gostovanje i pomoć pri propagiranju rukometne igre u Derventi: „Rukometaši Proletera dobili su poziv iz Dervente da tamošnjim sportskim entuzijastima demonstriraju „mali rukomet”. Iz Dervente je javljeno da tamo osim placa za igranje nema ništa drugo. U Kreki su pozajmili kamion, natovarili stative, sami se popeli na kamion i otputovali u ovaj grad gdje su demonstrirali rukometni sport i pravila igre”.

        Ovakav brzi prodor malog rukometa u druge bosanskohercegovačke gradove posljedica je seminara kojeg je održao Odbor za rukomet u Sarajevu, čiji su polaznici bili uglavnom nastavnici fizičkog vaspitanja, koji su elemente rukometne igre unijeli u nastavu i tako omogućili velikom broju učesnika da savladaju osnovno znanje i pravila rukometa. Porastom broja ekipa dolazi do formiranja rukometnih podsaveza koji prerastaju u sreske odbore, što je bilo od posebnog značaja za rukometni sport. Za veliku popularizaciju rukometa zaslužni su i sindikati  putem radničkih sportskih igara, omladinska organizacija kroz savezne radne akcije, a treba pomenuti i armijska takmičenja, organizaciju Partizan i naročito škole.

            Upravo su Partizanske igre bile prvo značajnije takmičenje na kojem su nastupli i pokazali svoje znanje derventski rukometaši i rukometašice. Bilo je to u Sarajevu 1954. godine kada je ženska rukometna ekipa Partizana osvojila drugo, a muška ekipa treće mjesto.

           Pojava malog rukometa je naročito pogodovala ženskoj omladini, za koju je veliki rukomet bio naporan sport. Tradicija njegovanja ovog spota među ženskom omladinom u našem gradu  došla je do izražaja 1957. godine, kada ženska rukometna ekipa Dervente bilježi značajan uspjeh i osvaja drugo mjesto u Bosni i Hercegovini.  Za derventske rukometašice nastupile su: Minka Kondžić, Marica Opačak, Zlata Avdagić, Amira Muftić, Vera Sokolić, Mara Puljić, Sofija Voronjecki, Nada Đurić, Natka Šeremet i Rahima Zubčević.

       Pedesete godine u rukometu nisu našle svoje mjesto u sportskim rubrikama tadašnjih novina. Po sjećanju profesora Jusufbegovića, prvi veliki uspjeh derventskih rukometaša vezan je za 1958. godinu kada su se  plasirali u republički rang takmičenja:  „Te godine u DTV Partizan stigao je dopis kojim se poziva rukometna ekipa iz Dervente da učestvuje u kvalifikacijama za prvi takmičarski rang. Dervenćani, koji su već imali rukometnu ekipu na raspolaganju, organizuju akciju uređenja rukometnog igrališta i svlačionica. Na stadionu kojeg svi derventski ljubitelji sporta poznaju pod imenom Partizanovo igralište, na terenu od crvene šljake koja je dovlačena sa obližnje ciglane i zatim bila miješana sa piljevinom, dimenzija 50x25m, organizovane su kvalifikacije u kojima su Dervenćani bili domaćini rukometašima iz Doboja i Zenice. Rukometaši Partizana iz Dervente kao drugoplasirana ekipa stiču pravo da se takmiče u Jedinstvenoj republičkoj ligi BiH. Tu generaciju rukometaša su činili: Dragan Nožica, Petar Andrić, Enes Hasičević, Vito i Miro Dodig, Ekrem Hadžović, Anto Šegi Bekić, Behdžet Osmanbegović, Ratko Čabraja, Dimitrije Rajković, Zlatko Halepović, Husein Jusufbegović...

            U ljeto 1958. godine organizovano je nekoliko kvalifikacionih turnira za jedinstvenu Republičku ligu BiH. Kvalifikacije se igraju i u Zenici, gdje Derventa zauzima drugo mjesto. Zbog male zainteresovanosti u Republičku ligu su se plasirale i ekipe koje nisu osvojile prvo mjesto. Ova liga je u sezoni 1958-59. bila sastavljena od 9 ekipa: Bosna Sarajevo (prvak), Radnički Goražde, Partizan Derventa (na kraju prvenstva osvaja treće mjesto), Partizan Stup Sarajevo, Partizan Lukavac, Sarajevo, Zenica, Borac Travnik i Travnik. Već nakon godinu dana postojanja ova jedinstvena liga se transformiše u četiri zonske lige (Sarajevska, Mostarska, Tuzlanska i Banjalučka) i taj sistem se održao naredne tri sezone, nakon čega se konačno formirala Republička liga sa grupama sjever i jug, a zatim i kao jedinstvena liga.

            Derventa je u to vrijeme imala tri srednje škole: Učiteljsku, Gimnaziju i Poljoprivrednu školu. Srednjoškolski sport je bio veoma razvijen, a naročito rukomet. Često su se organizovali turniri u rukometu na kojem je, uz ove srednjoškolske ekipe, nastupala i ekipa derventskog Garnizona. Sve je to uticalo da ovaj sport postane veoma popularan u gradu na Ukrini. Poseban doprinos popularisanju rukometne igre među srednjoškolcima imao je prof. Huso Jusufbegović, koji se po završetku studija vratio u rodni grad i svoja rukometna znanja prenosio na mlađe generacije.

         Početkom šezdesetih godina generaciju derventskih rukometaša predvodili su: Arslanagić, Kostić, Nikolić, Idžaković, Mičić,  Osmanbegović, Halepović, Bekić, Dodig, Bahtijarević, Vojnović, Mujačić, J. Glavaš, Hadžović, Z. Jusufbegović, Buzadžić, D. Andrić, D. Glavaš, Bjekić, Vojnović, a trener i igrač je bio Huso Jusufbegović.

         Do ljeta 1962. godine rukomet se u Bosni i Hercegovini igrao po regijama – zonama. Po završetku takmičenja prvaci regija igrali bi turnir za prvaka BiH, koji bi postao članom Prve rukometne lige Jugoslavije.             Iz ovog perioda vrijedi istaći i da je prva noćna rukometna utakmica,  odigrana pod reflektorima na igralištu u Derventi,  bila između rukometaša Štivica (iz Slavonije) i RK Partizan (kasnije RK Derventa). Taj meč je dogovorio neko od Dervenćana na studijama u Zagrebu, a poslije toga igrana je i  utakmica sa beogradskim  Partizanom (1963. godine) na čijem je golu bio Abas Arslanagić, a igrao je i legendarni Selec. Po svjedočenju tadašnjih rukometnih entuzijasta, stubovi za reflektore su napravljeni od drvenih bandera koje su bile nekada uz put koji je vodio prema Prnjavoru, a tribine su napravljene od šina nekadašnje pruge kojom je išao legendarni derventski Ćiro.

           Tek od sezone 1963/64. godine pronalazimo derventski klub u novinskim arhivama. U Republičkoj ligi - grupa sjever takmičilo se 11 ekipa, među njima čak šest nosilo je ime Partizan: Zavidovići, Lukavac, Gračanica, Teslić, Banovići i Derventa, a ligu su još činili Sloboda i Jedinstvo iz Tuzle, Srednjoškolac iz Bos. Novog, Mladost iz Banja Luke i Prijedor. Dervenćani su takmičenje završili u donjem dijelu tabele.

            Zbog odlaska velikog broja igrača i smjene generacija, derventski klub naredne sezone pauzira u takmičenju u republičkoj ligi. Od sezone 1965/66. Partizan iz Dervente se ponovo takmiči u sjevernoj skupini Republičke lige  i uspijeva zadržati status republičkog ligaša.

            U sezoni 1966/67. klub se prvi put pojavljuje pod imenom RK Derventa i jedna nadarena generacija rukometaša završava kao drugoplasirana, odmah iza Krivaje iz Zavidovića, koja poslije postaje standardni  jugoslovenski prvoligaš.

           U naredne dvije sezone Dervenćani u Republičkoj ligi – sjever završavaju prvenstvo na šestoj, zatim petoj poziciji, da bi sezonu 1969/70. okončali kao trećeplasirani. Ostaje zabilježeno  i da se 1967. i 1968. godine derventski klub našao među učesnicima tradicionalnog Rukometnog turnira šampiona u Doboju, zajedno sa vodećim ekipama iz BiH i Jugoslavije. Tu generaciju rukometaša činili su:  Tica, Golubović, D. Andrić, Sotonica, Bjekić, Omanović, Idžaković, Jončić, Pesah, Berbić, R. Dodig, Bahtijarević, Glavaš, Vojnović, Mlinar, Hasičević, Z. Jusufbegović i drugi.

            Derventski rukomet je svoje najbolje rezultate zabilježio sedamdesetih i osamdesetih godina, a o tim uspjesima osvrnuću se u narednim tekstovima.

Prvu generaciju derventskih rukometaša činili su: Zlatko Halepović, Vito i Miro Dodig, Ratko Čabraja, Enes Hasičević, Ekrem Hadžović, Ante Šegi Bekić, Petar Andrić, Dragan Nožica, Husein Jusufbegović, kao i Zvonko Ravlić, Bogdan Vojnović, a povremeno Josip Bešlić i golman Vrastanović.

Naredni izvještaji se odnose na sezonu 1974/75. godina, u kojoj je Derventa završlia na drugoj poziciji u jedinstvenoj Republičkoj ligi. Izdvajam dva članka sa gostovanja u Sarajevu i Čapljini: